Zer egiten du eta nola funtzionatzen du Lehiaren Euskal Agintaritzak

Lehiaren Euskal Agintaritza Euskal Autonomia Erkidegoko merkatuan lehiakortasun- eta gardentasun-baldintzak sustatzeaz, bermatzeaz eta hobetzeaz arduratzen den erakundea da. Organo horrek independentzia organikoa eta funtzionala du lehiaren jardunbide egokiak zaintzeko, zigortzeko eta sustatzeko.

Baina, zer da lehia? Eragile ekonomikoek, enpresak edo kontsumitzaileak izan, ondasunak eta zerbitzuak eskaintzeko eta eskuratzeko askatasuna duten egoera da lehia. Lehiak eraginkortasunez eta lehiakortasunez funtzionatzea merkatu-ekonomiaren oinarrizko printzipioa da. Funtzionamendu egoki horrek hazkunde, enplegu eta ongizate maila handienak ematen dizkio gizarteari.

Lehiaren onurak gizarteko estamentu guztietara iristen dira. Kontsumitzaileek lehiakideek dakartzaten prezio eta eskaintza doituak jasotzen dituzte. Enpresentzat, alde guztiek arau berberekin jokatzen duten merkatu batean jardun ahal izatea da, eta, aldi berean, produktibitatea handitzea. Eta, azkenik, administrazioentzat ondasunak eta zerbitzuak eskuratzeko modu hobean iristen da kontratazio publikora.

Baina ordenamenduak berak debekatzen dituen lehiaren aurkako jokabideak ere gertatzen dira. Kasu horiek betetzen direla zaintzeko, Lehiaren Euskal Agintaritzak lan egiten du. Oraindik ez baduzu argi zer nolako zereginak egiten dituen LEAk, hiru galderaren bidez azalduko dizugu.

Zeintzuk dira Lehiaren Euskal Agintaritzaren eskumenak?

Lehiaren Euskal Agintaritzaren eskumenek zehatzeko, sustatzeko, aurkaratzeko, irizpen eta kontsultarako eta arbitrajerako ekintzak jasotzen dituzte. Erregulazio onaren arloko eginkizunak betetzen ditu, eta eginkizun horien osagarri, eskumena duen jurisdikzioaren aurrean aurkaratzeko ahalmena du, baldin eta egintzen ondorioz merkatuetan benetako lehia mantentzeko oztopoak sortzen badira.

Merkatuetan lehia sustatzen eta hobetzen laguntzen du. Lehiaren arloko azterlanak eta ikerketa-lanak egiten ditu; hedapen-, prestakuntza- edo lehia-jardunaldiak antolatzen ditu; sektore publikoaren jardunari buruzko txostenak eta gomendioak egiten ditu, laguntza publikoen arlokoak barne; eta erregulazioari buruzko txostenak egiten ditu. Lehiaren Euskal Agintaritza organo aholku-emailea da, era guztietako erakundeen eskumeneko gaietan.

Zer da 15/2007 legea eta zer kasu aurreikusten ditu?

Lehiaren Euskal Agintaritzaren eginkizun nagusia, hala ere, 15/2007 Legea betetzen dela zaintzea da, zehapen-espedienteak izapidetu eta ebazteko eginkizunak betez. Lehia faltsutzen duten kolusiozko jokabideak, nagusitasunezko posizioaren abusuak eta interes publikoari eragiten dioten egintza desleialak debekatzen dituen legea da.

Lehia faltsutzat hartzen da prezioak finkatzeko alderdien arteko akordioa, enpresa-elkarteen prezioen gomendioak edo hitzartutako praktikak edo nahita paraleloak direnak. Nagusitasunezko posizioaren abusua gertatzen da ekoizpena, banaketa edo garapen teknikoa mugatzen denean; baldintza desberdinak aplikatzen direnean prestazio baliokideetarako; ondasun eta zerbitzuak erosteko edo emateko eskariei justifikaziorik gabe uko egiten zaienean; edo kontratuak egitea prestazio osagarriak onartzearen mende jartzen denean.

Kasu horiei erantzuteko, Lehiaren Euskal Agintaritzak isunak ezar diezazkieke enpresei eta zuzendariei, sektore publikoarekin kontratuak egiteko debekuaren adierazpena egin dezake, kautelazko neurriak hartu eta nahitaez betearaztekoa, isunak ordaintzetik salbuestekoa edo zergak murriztekoa, eta auzitegiei lagun diezaieke irizpideak ezartzeko edo enpresei eta enpresa-elkarteei ikuskapenak egiteko.

Zertan datza Errukitasun Programa?

Kartel batean parte hartzen duten enpresek eta zuzendariek isunaren erabateko salbuespenaz edo murrizketa nabarmenaz balia daitezke, LEArekin lankidetzan aritzen badira, Klementzia Programaren bidez informazio garrantzitsua emanez. Era horretan, kartelak detektatzeko tresna bat izango da, bai eta irteera-bide bat ere, detekzio hori ahalbidetzen duten froga-elementuak ematen dituzten enpresentzat, betiere bultzatzaile izan ez badira eta debekatutako jokabidean parte hartzea amaitu ez badute.

Konfidentzialtzat hartuko da isuna salbuesteko edo murrizteko eskaera aurkeztea, pieza bereizi berezia osatuz eskaerako datu edo agiri guztiekin, baita eskatzailearen nortasunarekin ere, konfidentzialtzat jotzen badira. Eskaera ahoz egin daiteke, LEAren egoitzan egindako deklarazio moduan, edo idatziz, errukia eskatzeko formularioaren bidez.